مقایسه تولید مرغ در ایران با برخی کشورها

با وجود اینکه گوشت خوک هنوز هم بیشترین سهم را در تولید جهانی انواع گوشت دارد، اما گوشت طیور بعلت رشد سریعتر، ارزان تر و ضایعات کمتر پتانسیل بالاتری دارد و پیش بینی می شود تولید گوشت طیور از گوشت خوک پیشی بگیرد بخصوص در کشورهای در حال توسعه.

 کشورهای امریکا، برزیل و چین حدود 50% از کل تولید مرغ جهان را در اختیار دارند. گردش مالی صنعت طیور امریکا سالانه 5/4 میلیارد دلار و صادرات گوشت مرغ این کشور 650 میلیون دلار می باشد.

شاخص عملکرد تولید گوشت مرغ در ایران جالب نیست اما این موضوع بستگی به سه عامل اصلی 1. نهاده های دان  2. گله های مرغ مادر دارد (که همگی از طریق واردات تامین می شوند و باعث افزایش هزینه تولید می شود.)     3. ریسک بالای صنعت در داخل کشور دارد.

قیمتهای ذرت و سویا به دو دلیل در یک دهه گذشته افزایش چشمگیر جهانی داشتند یکی استفاده از آنها برای تولید سوختهای فسیلی و اتانول و دیگری خشکسالی سال 2007 و این افزایش قیمت باعث ایجاد مزیت رقابتی برای ایران و سایر کشورهای در حال توسعه شد که بتوانند خود را بعنوان صادر کننده ی گوشت به کشورهای همسایه بشناسانند.

در ایران سن متفاوت کشتار 48 تا 50 روز و وزن مطلوب بازار 800/2 تا 3 کیلوگرم و ضریب تبدیل 2 می باشد.

آمارهای منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهد در حالی که میانگین مصرف سرانه جهان گوشت  مرغ 15 کیلوگرم است. ایرانی ها 11 کیلوگرم بیشتر از مردم جهان یا بعبارتی دیگر 26 کیلوگرم گوشت مرغ مصرف می کنند.

بیشترین مصرف سرانه گوشت مرغ مربوط به کشور امارات است  به ازای هر نفر 64 کیلو گرم مصرف مرغ در سال را دارد.

جدول 1:  قیمت و عمکرد فنی تولیدی گوشت مرغ در برخی کشورها

مقایسه ای کوتاه بین صنعت مرغی ایران و ترکیه:

با توجه به متفاوت بودن هزینه های تولید در کشورهای مختلف هزینه تولید هر کیلوگرم مرغ در ترکیه و ایران حدود 45% گران تر می باشد. این هزینه ها نشانگر آن است که نهاده های مورد نیاز صنعت طیور ما مانند ذرت سویا ویتامین ها  مواد مصرفی پریمکس و جوجه یکروزه مادر گوشتی وارداتی می باشند.

ترکیه 30 درصد ذرت، 90 درصد سویا و 100% گله های مادر گوشتی را وارد می کند.

ایران 80 درصد ذرت، 90 درصد سویا و 100% گله های مادر گوشتی را وارد می کند.

هزینه نیرویی کار در ترکیه و ایران به نسبت اتحادیه اروپا، امریکا برزیل و آرژانتین پایین تر است.

ایران و ترکیه (هردو) بخش عظیمی از دارو و واکسن را وارد می کنند.

و با توجه به اینکه قیمت انرژی در کشور ترکیه بسیار بالاست ولی همچنان این کشور گوی سبقت صادرات را از ما ربوده است و بازارهای کشورهای همسایه را در اختیار دارد.

جدول 2:  هزینه تمام شده گوشت مرغ در برخی کشورها

همانطور که مشاهده می شود امریکا، برزیل و آرژانتین اقتصادی ترین پرورش این صنعت را دارند.

بدلیل وجود مزارع وسیع ذرت و سویا و گندم در این سه کشور، ارزان ترین این مواد در آنجا در اختیار تولید کنندگان می باشد.  قیمت جوجه یکروزه نیز در این سه کشور پائین است. بیشترین هزینه کارگرو نیروی انسانی در اروپا وجود دارد و بدلیل منع استفاده از آنتی بیوتیک هزینه مصرف خوراک و دارو و واکسن نیز در اروپا گران می باشد.

سوال این است که با همه این اوصاف چرا قیمت تمام شده ی مرغ در کشورمان از سایر کشورها حتی اروپا بیشتر است؟

صدور بی رویه و بیش از نیاز کشور پروانه  تاسیس مرغداری های گوشتی باعث شده است این صنعت همواره در حال ضرر و زیان و ورشگستگی باشد. پروانه های تاسیس مرغداری گوشتی در کشور به اندازه ای است  که ایران می تواند سهم قابل توجهی مرغ صادر کند قدیری ریس انجمن صنایع خوراک دام و طیور می گوید ایران برای ورود به بازارهای کشورهایی چون الجزایر، بنگلادش، عمان، افغانستان، کویت، عراق، ترکمنستان، تاجیکستان و ارمنستان اقدام کرده است اما نتوانستیم قرارداد میان مدت و بلند مدت برسیم بدلیل اینکه ریسک این صنعت در داخل بسیار بالاست و به تناسب تغییر و تحولات اقتصادی که در این صنعت بطور خاص روی می دهد اجازه چنین ریسکی داده نمی شود.

بنابراین کلیه ی تولیدات به داخل کشور سرازیر می شود. و دولت برای جلوگیری از افزایش شدید تولید، جوجه یکروزه را بصورت فرمایشی به میزان مصرف کشور کاهش می دهد. این امر باعث می شود مرغداران برای جوجه ریزی از یکدیگر سبقت بگیرند و قیمت جوجه یکروزه 3 الی 4 برابر بیشتر از قیمت واقعی آن بفروش برسد و نهایتا قیمت مرغ بسیار بالاتر از پیش بینی آن تمام می شود. همانطور که در جدول 2 مشاهده می شد. قیمت جوجه یکروزه از سهم تمام شده قیمت گوشت مرغ در ایران بسیار بالاتر از سایر کشورهاست بعبارتی دیگر در ایران گران ترین جوجه یکروزه را داریم .

هزینه خوراک هم بدلیل اینکه عموما" مواد تشکیل دهنده دان وارداتی است گران می باشد.

پس مشاهده می شود که نمی توان با وضع موجود برای ورود به بازارهای کشورهای همسایه اقدام کرد.

مساله خطرناک بعدی این است که اگر این روند بیش از حد ادامه یابد و قیمت تمام شده گوشت مرغ در کشور بسیار بالاتر از سایر کشورها باشد، دیگر تولید این ماده پروتئینی در داخل کشور به صرفه نیست و واردات این ماده پروتئینی ارزان تر از تولید آن خواهد بود.

مشکلات زیادی باعث شده است که از 2 میلیون تن سهم بازار کشورهای منطقه سهمی نداشته باشیم مشکلات این صنعت عبارتند از ضریب تبدیل بالا نزدیک به 2، تلفات زیاد و دوره پرورش طولانی، سن نگهداری بالا نزدیک 50 روزه، نوسان شدید قیمت فرآورده های طیور از نهاده ها گرفته تا جوجه و مرغ حمایت ضعیف دولت و وجود اداره پشتیبانی و انبار کردن نهاده ها و مرغ که ضربه شدیدی به این صنعت وارد می کند.

و اما چگونه می توان به بازار هدف نزدیک شد و بهای تمام شده ی مرغ را ارزان کرد؟

1.      قیمت جوجه یکروزه متعادل گردد و به قیمت واقعی آن برسد.

2.      مصرف دان استاندارد گردد و دانها از فرمولاسیون خوب و تکنولوژی دان پلت استفاده نمائید و معاملات نقدی شود.

3.      سالنها استاندارد شود درصد تلفات به حداقل کاهش یابد با رعایت نکات فوق جدول 2 به شکل جدول زیر تغییر می یابد.

یعنی در بهترین حالت ممکن هزینه تمام شده گوشت مرغ ایران کیلویی 3410 توما ن می باشد که با تمام کم و کاستیهای اجتناب ناپذیر قابل رقابت با برخی کشورهای صاحب نام این صنعت بخصوص در آسیا می باشد و امکان این وجود خواهد داشت که از کلیه ظرفیت موجود تولیدی و صادرات و ارز آوری استفاده کرد.

مهندس وحید قدیانی